طلبه نایینی

ظلم به کارگر و نادیده انگاشتن حقوق او از عوامل اصلی می­باشد در عدم دلسپردگی وی در اجرای اموری که به او محول گردیده است. زیرا هرگاه شخصی شاهد پایمال شدن حقوق خود باشد اما قدرت دفاع از حقوق خود را نداشته باشد، به فکر مقابله مثل با کارفرما می­افتد که ظهور آن در کم گذاشتن از کیفیت کار کارفرما ظاهرمی­گردد. اسلام از این نکته دقیق غافل نشده و برای اینکه زیردستان با جان و دل به تلاش در راستای ارائه خدمات مفید قدم بردارند همواره تاکید بر حقوق کارگر داشته است. هرچند در این میان از حقوق متقابل کارفرما نیز غافل نشده است.

امام سجاد (ع) در رساله حقوق خود مي­فرمايند: «حق زيردستان بر تو آن است که بداني ضعف آن­ها و قدرت تو (از نظر مالي، بدني و فکري) دليل تسلط تو بر آنها شده است. پس بايد با آنها به عدالت رفتار کني و مانند پدري مهربان براي آنها باشي، از ناداني وجهل و اشتباه آنها درگذري و در عقوبت آنان تعجيل نکني و بر اين کارفرمايي که خدا به تو داده است سپاسگزار باشي.»

آن حضرت، در سخني ديگر، از اذيت و آزار کردن نسبت به کارگران نهي فرموده است و صريحاً دستور مراعات حق آن­ها را صادر کرده، مي­فرمايد: «حق کسي که کارهاي (خانه، مغازه، کارگاه ، کارخانه) تو را انجام مي­دهد، آن است که بداني او را خدا خلق کرده و در حقيقت از پدر و مادر تو است (آدم و حوا). تو مالک و خالق او نيستي و رزق او نيز در دست تو نيست. پس به او نيکي کن و آزارش مده.»( تحف العقول ص 24) در روایات مختلف نیز با دست گذاشتن به حس دینی افراد آنها را از هر گونه ظلمی بازداشته است که به     نمونه­هایی از آن اشاره میکنیم:

 رسول خدا (ص) فرموده­اند:« ظلم به کارگر هنگام پرداخت اجرتش از گناهان کبيره است.»
همچنين آن حضرت در جاي ديگر فرموده­اند: « هر کس مزد کارگرش را ندهد، لعنت خدا و ملائکه و همه مردم بر او باد.»

و نیز امام صادق (ع) فرموده­اند:«ناپاکترين گناهان سه چيز است: کشتن بي‌جاي حيوانات، ندادن مهريه زنان، نپرداختن اجرت کارگران.» در سیره عملی اهل بیت (ع) نیز آن چنان نسبت به این امر سخت­گیری شده است که از ریزه­کاری­های این امر نیز غافل نشده­اند به­طوری که سليمان جعفري مي­گويد: « به همراه حضرت رضا عليه السلام وارد منزلشان شدم، حضرت ديدند غلامانشان مشغول گلکاري هستند و کارگر سياه چهره­اي با آنها مشغول کار است. حضرت پرسيدند: «اين شخص کيست؟ » غلامان گفتند: « او را آورده­ايم تا در انجام اين کار به ما کمک کند.» حضرت فرمود: « آيا مزد او را تعيين کرده­ايد؟ » گفتند: « نه، ما هر چه به او بدهيم، راضي است.» حضرت بسيار خشمگين شدند، من پيش رفتم و گفتم: فدايتان شوم! چرا ناراحت شديد؟!» حضرت فرمود: « آخر من چندين بار آنها را از چنين کاري منع کرده­ام که به هيچ کس کاري ندهند، مگر اينکه ابتدا مزد و اجرت او را تعيين کنند. اي سليمان! بدان اگر کارگري براي تو کاري کرد بدون تعيين اجرت غالباً چنين است که اگر سه برابر اجرتش را هم به او بدهي باز گمان ميکند کم داده اي اما اگر مزد او را تعيين کردي، اگر همان مقدار هم بدهي از تو سپاسگزار است و اگر کمي بيشتر از آن بدهي، مي­فهمد به او زيادي هم داده­اي.» (زندگانى حضرت على بن موسى الرضا عليه السلام‏، ص97 موسى خسروى‏)

به هر حال حقوق کارگر بر کارفرما به طور خلاصه به این شرح است:

1- خوراک و لباس او را به نحو مطلوب تامین کند.

2- بیش از اندازه طاقت از او کار نکشد.

3- متکبرانه با او رفتار ننماید.

4- از خطاها و نافرمانی­های او درگذرد.

5- دستمزد و حقوق او را کاملاً بپردازد .