طلبه نایینی

انسانی که دنبال عبادت و اطاعت پروردگار است، یعنی از نیروی شهوت مال، مقام و… برای رسیدن به قرب و نزدیکی خداوند استفاده کرده و از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کند و توان خود را در راه خداوند و خدمت به بندگان او صرف می‌نماید و تا بذل جان و خاندان خود جلو می­ رود، چنین انسانی نه ‌تنها از ملائکه بهتر، بالاتر و والاتر است، بلکه ملائکه خادم او هستند.

عَنْ عَبْدِاللهِ ابْنِ سَنانِ قالَ: سَألتُ اباعَبدِاللهِ جَعفَرَ بنَ مُحَمَّدٍ الصّادِقَ (ع): فَقُلْتُ الْمَلائِکَةُ اَفْضَلُ اَمْ بَنُوآدَمَ فَقالَ (ع) قالَ اَمیرُالْمُؤْمِنینَ عَلِیُّ بْنُ اَبیطالِبٍ (ع) اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ رَکَّبَ فِی الْمَلائِکَةِ عَقْلاً بِلا شَهْوَةِ وَ رَکَّبَ فِی الْبَهائِمِ شَهْوَةً بِلا عَقْلٍِ وَ رَکَّبَ فی بَنی آدَمَ کِلْتَیْهِما فَمَنْ غَلَبَ عَقْلُهُ شَهْوَتَهُ فَهُوَ خَیْرٌمِنَ المَلائِکَةِ وَ مَنْ غَلَبَ شَهْوَتُهُ عَقْلَهُ فَهُوَ شَرٌّمِنَ البَهائِمِ.

ترجمه حدیث: عبدالله بن‌سنان از اصحاب امام صادق (ع) نقل می‌کند؛من از حضرت سؤال کردم که ملائکه افضل و بالاترند یا بنی‌آدم؟ حضرت فرمودند: امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع) فرمودند به راستی که خداوند عزّوجلّ در وجود ملائکه عقل را آمیخت، بدون آنکه شهوت برایشان قرار دهد و در وجود حیوانات شهوت را در آمیخت بدون آنکه عقل برایشان قرار دهد. ولی دربنی­‌آدم هر دو آنها را درهم آمیخت. پس هر انسانی که عقل او برشهوتش غلبه کند او بهتراز ملائکه است و هر انسانی که شهوت او بر عقل او غلبه نماید او از حیوان پست ‌تر و شرتر است.

شرح: در این روایت حضرت علی علیه السلام مقایسه زیبایی فرموده است: فرشته، سراسر وجودش عقل است و حیوان سراسر وجودش شهوت می باشد. انسان، آمیخته‌ ای از عقل و شهوت است، امّا انسانی که فقط در فکر خوراک، پوشاک، مسکن، ماشین و برآوردن خواهش‌ های نفسانی و… خود می باشد در ردیف حیوان بلکه پست­‌تر و شرتر از حیوان است. در مقابل، انسانی که دنبال عبادت و اطاعت پروردگار است، یعنی از نیروی شهوت مال، مقام و… برای رسیدن به قرب و نزدیکی خداوند استفاده کرده و از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کند و توان خود را در راه خداوند و خدمت به بندگان او صرف می‌نماید و تا بذل جان و خاندان خود جلو می­ رود، چنین انسانی نه ‌تنها از ملائکه بهتر، بالاتر و والاتر است، بلکه ملائکه خادم او هستند.

در روایتی در توصیف عقل آمده است: «العَقلُ ما عُبِدَ بِه الرَّحمنُ و اکتُسِبَ به الجِنانُ» عقل، چیزی است که به وسیله آن خداوند رحمان عبادت شده و بهشت به دست می‌آید. پس زیبایی و زیبا سخن گفتن، پول، ریاست، پست و مقام و… دلیل عاقل بودن نمی باشد. پس قضاوت کنیم آیا ما عاقل هستیم یا نه؟/907د102/ب6

منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله شیخ مجتبی تهرانی(ره)

حجت‌الاسلام ‌والمسلمین کاظم راشد یزدی، استاد حوزه علمیه مشهد، ظهر امروز در برنامه یاد خدا از شبکه قرآن و معارف سیما با بیان این‌که تنها راه مقابله با طغیان نفس کنترل غرایز است، گفت: عده‌ای از افراد هستند که شاید در ظاهر به دین و مناسک دینی پایبند باشند ولی در عمل اگر شرایطی ایجاد شود که بتوانند راهی به‌ جز عبادت خدا پیدا کنند خرقه زهد رها کرده و دنیاگرایی را پیشه خود می‌کنند.

وی افزود: سعدی در کتاب گلستان در این زمینه حکایتی بیان کرده و می‌گوید در روزگاران دور زاهدی بود که از دنیا تنها پوستینی داشت که روی آن می‌خوابید و نماز می‌خواند و این زاهد هر حضور به یک خرابه می‌رفت و در آن نماز می‌خواند تا زمین در قیامت به نماز او شهادت دهد اما روزی وقتی وارد یک خرابه شده بود و به نماز ایستاد متوجه یک‌چیز طلایی‌رنگ در کنار پوستین خود شد کمی هنگام نماز با گوشه چشم دقت کرد و دید طلاست به همین دلیل نماز خود را خیلی زود خواند و وقتی از نماز فارغ شد دید این طلای اندک گوشه‌ای از یک‌تکه طلای بزرگ‌تر است.

استاد حوزه علمیه مشهد ادامه داد: زاهد که قبلاً دست‌های خود را به دلیل نجس شدن به خاک خرابه نمی‌زد این بار با دست خاک را از طلاها دور کرد و ازآن‌پس به دنیا روی آورد و بندگی خدا را فراموش کرد تا این‌که روزی از غیب ندا آمد ای زاهد تو دیگر حتی ما را نمی‌شناسی چه رسد به دیگران را؛ از این حکایت نتیجه می‌گیریم کنترل غرایز و تربیت آن امری لازم است زیرا اگر غریزه و نفس کنترل نشود عبادت چندین ساله انسان را به باد می‌دهد.

حجت‌الاسلام ‌والمسلمین راشد یزدی با بیان این‌که در آستانه سال نو همان‌طور که مردم خانه‌های خود را تمیز می‌کنند باید خانه دل خود را هم تمیز کرده و نفس خود را از وسوسه‌های شیطان و گناهان پاک کنند، ادامه داد: هرسال برای ما هشداری برای نزدیک شدن به مرگ و سفر آخرت است بنابراین همان‌طور که هرسال سعی می‌کنیم نسبت به سال قبل محیط اطراف خود را تمیز کنیم باید سعی کنیم درباره دوری از گناه هم همین‌طور بوده و اگر خدای‌ناکرده در اثر غفلت گناهی را مرتکب شدیم باید به‌سرعت از آن گناه توبه کنیم.

وی با اشاره به این‌که متأسفانه بسیاری از گناهانی که مرتکب می‌شویم ریشه در غلبه شهوت نفس و شهوت بر عقل دارد، یادآور شد: همان‌طور که در حکایت بالا گفته شد باید نفس و غرایز خود را تربیت‌کرده و آن‌ها را تحت سیطره عقل قرار دهیم تا گناه و مشکلات مختلف از جمله ظلم و تعدی به حقوق دیگران کمتر ش