طلبه نایینی

هر کس در قضایای بشری و رنج هایی که انسان کشیده است و اکنون نیز می کشد برُرخی بنگرد، یقین خواهد کرد که طاغوت اصلی حقیقی همان طاغوت اقتصادی است، و طاغوت سیاسی سئیه ای است از سئیات طاغوت اقتصادی( اگر خود همان طاغوت اقتصادی نباشد) آیه مبارکه در کشف این حقیقت می فرماید:«فَأما مَن طَغی و آثَر الحیاه الدنیا، آن کس که طغیان کند در زندگی دنیا را برگزیند». پس آن کس که زندگی دنیا را بر می گزیند کسی که طغیان می کند و او همان طاغوتی است که مسلمان قرآنی باید از او روی بر تابد، و حکومت دینی باید او را طرد کند، و جامعه اسلامی باید در مقابل او مقاومت ورزد، و علمای مسلمان باید به مبارزه با او برخیزند.
بنابراین در این زمینه بر همه افراد جامعه اسلامی لازم است که سطح نگرش دینی و معرفتی خویش را ارتقاء داده و به عنوان پیروان مکتب علوی، زی و منش مولای متقیان را سرلوحه حیات خویش قرار داده و مواردی چون قناعت و صرفه جویی در مصرف، ساده زیستی، ترک تنوع طلبی و عدم اسراف را در اولویت کاری خود قرار داده و کمر همت بسته و با سرمایه و امکاناتی که در کشور خویش داریم اقدام به تامین نیازهای جامعه خود نموده تا مجبور نشویم جهت تامین حتی برخی از نیازمندی ها دست نیاز به سمت بیگانگان دراز نموده که به همان اندازه به آنها نیازمند باشیم و با قطع فروش حتی نیازمندی مختصری مجبور به فرمانبرداری و انجام تصمیمات زور گویان جهانی باشیم حال در ادامه بحث برای واضح شدن واژه اقتصاد مقاومتی و تعریفی از آن می توان اینگونه توضیح داد.
اقتصاد مقاومتی را می توان چهار گونه تعریف نموده و چهار الگو از آن یا ترکیبی از همه آنها را در کشور به عنوان پروژه هایی ملی پی گیری کرد. که به توضیح کوتاهی از هر یک اکتفا می کنیم:

1-اقتصاد موازی:
تعریف اول از اقتصاد مقاومتی به مثابه ی «اقتصاد موازی» است؛ یعنی همانطور که انقلاب اسلامی با توجه به نیاز خود به نهادهایی با روحیه و عملکرد انقلابی، اقدام به تاسیس نهادهایی مانند کمیته ی امداد، جهاد سازندگی…. نمود. امروز نیز بایستی برای تامین اهداف انقلاب، این پروژه را ادامه داده و تکمیل کند؛ چرا که انقلاب اسلامی به اقتصاد مقاومتی و به نهاد سازی مقاومتی در اقتصاد نیاز دارد که چه بسا ماهیتاً از عهده ی نهادهای رسمی اقتصادی بر نمی آید. پس باید نهادهایی موازی برای این کار ویژه ایجاد کند.
2-اقتصاد ترمیمی
تعریف دوم از اقتصاد مقاومتی عبارت از اقتصادی است که در پی «مقاوم سازی» «آسیب زدایی»، «خلل گیری»و «ترمیم» ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکار آمد موجود اقتصادی است. در این رویکرد به دنبال آن هستیم که با باز تعریف سیاست های نهادهای موجود، کاری کنیم که انتظارات ما را برآورند.
3-اقتصاد دفاعی:
تعاریف سوم از اقتصاد مقاومتی، متوجه «هجمه شناسی»،«آفند شناسی»،«پدافند شناسی» ما در برابر آن هجمه است، یعنی ما باید ابتدا بررسی کنیم که مخالفان ما حمله به اقتصاد ایران را خلال در آن را چگونه و با چه ابزارهایی صورت می دهند. بنابراین وقتی با اقتصاد مقاومتی دست یافته ایم که ابزارها و شیوه های هجمه ی دشمن را پیشاپیش شناخته باشیم و بر اساس آنها استراتژی مقاومت خود را علیه آنان تدوین و اجرا کنیم.
4-اقتصاد الگو:
چهارمین تعریف نیز این است که اساساً اقتصاد مقاومتی یک رویکرد کوتاه مدت سلبی و اقدامی صرفاً پدافندی نیست، برخلاف سه تعریف قبلی که اقتصاد مقاومتی را یا پدافندی یا کوتاه مدت می دانستند. این رویکرد چشم اندازی کلان به اقتصاد جمهوری اسلامی ایران دارد و یک اقدام بلند مدت را شامل می شود.

چهارچوب مفهومی مقاومت در قرآن کریم و دلالت های آن برای اقتصاد مقاومتی
قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت و برنامه زندگی، در برگیرنده ی تمام آنچه است که انسان و جامعه ی بشری برای حیات به آن نیاز دارد. داشتن نظام اقتصادی و برنامه اقتصادی از جمله مواردی است که جامعه بشری به آن نیاز دارد و جامعه اسلامی مجری آن نیست. با توجه به اینکه قرآن تبیان لکل شی هست و همهی نیازهای بشری در قرآن آمده است. بنابراین وقتی همه نیازهای بشر را در قرآن می یابیم قطعاً شامل اقتصاد و اصول کلی آن نیز در قرآن آمده است و با توجه به اینکه کشور ما در محاصره ی اقتصادی از سوی ابر قدرت های جهان قرار گرفته است و انواع فشارها ئ تحریم های اقتصادی را بر کشورمان تحمیل می شود. لذا داشتن اقتصاد مقاوم در برابر فشارها و تحریم ها ضروری می باشد.
و طبق سخنان مقام معظم رهبری که در این مهم چند سالی تاکید کرده اند جای کار دارد که از متون دینی و آیات و روایات این موضوع بررسی بیشتر شود که در این قسمت به مواردی اشاره می شود.
یکی از مهم ترین قسمت های اقتصاد مقاومتی توجه به متون دینی و آیات و روایاتی است که از جانب ائمه معصومین(علیه السّلام) و از طریق وحی به ما رسیده است تا بر مبنای آن زندگی سعادتمندانه برای خویش تنظیم کنیم.
با توجه به آیه 89 سوره مبارکه نحل که خداوند متعال می فرماید»
«وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلاء وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ »
«و [به ياد آور] روزى را كه در هر امتى گواهى از خودشان برايشان برانگيزيم و تو را [هم] بر اين [امت] گواه آوريم و اين كتاب را كه روشنگر هر چيزى است و براى مسلمانان رهنمود و رحمت و بشارتگرى است بر تو نازل كرديم».
علامه ی طباطبایی ذیل این آیه ی شریفه می فرمایند:«چون قرآن کریم کتاب هدایت برای عموم مردم است و جز این کار و شانی ندارد لذا ظاهراً مراد از کل شی همه آن چیزهایی است که برستشن به هدایت باشد از قبیل معارف حقیقی مربوط به معاد به مبدا و معاد و اخلاق فاضله و شرایح الهی و قصص و مواعظی که مردم در امتداء و راه یا تنشان به آن محتاجند.» و قرآن کریم تبیان همه اینهاست.
(نه اینکه تبیان برای همه علوم باشد){ترجمه تفسیر المیزان} با توجه به فرموده ی علامه طباطبایی و با توجه به اینکه معیشت مردم و نوع آن برای سعادت انسانها و ره یافتن ایشان به حقیقت امری مهم و ضروری به شمار می آید، بنابراین چارچوب کلی این معیشت و اقتصاد در قرآن آمده است.
از جمله آیات دیگری که به این موضوع اشاره دارد آیات 38 سوره انعام است که خداوند می فرماید:
«وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِي الأَرْضِ وَلاَ طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُكُم مَّا فَرَّطْنَا فِي الكِتَابِ مِن شَيْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ»
«و هيچ جنبنده‏اى در زمين نيست و نه هيچ پرنده‏اى كه با دو بال خود پرواز مى‏كند مگر آنكه آنها [نيز] گروه‏هايى مانند شما هستند ما هيچ چيزى را در كتاب [لوح محفوظ] فروگذار نكرده‏ايم سپس [همه] به سوى پروردگارشان محشور خواهند گرديد».
آیه 29 سوره نبأ می فرماید:
«وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ كِتَابًا »،«و حال آنكه هر چيزى را برشمرده [به صورت] كتابى در آورده‏ايم».
یکی از مفاهیم مهمی که در قرآن کریم در عبارات و کلمات مختلف آمده است، کلمه «قیام»، او هم خانواده های آن است. چارچوب مفهوم مقاومت در قرآن کریم آمده است. قطعاً قرآن کریم نظام مشخصی برای جامعه انسانی مد نظر دارد که یکی از ویژگی های آن در صورتی که مبنای سنن و قوانین اله عمل نماید، قوام و پایداری آن جامعه است.
اقتصاد به عنوان یکی از نهادهای مهم هر نظام باید بتواند تضمین کننده رفاه مبتنی بر سعادت افراد باشد و این اصول برای اقتصاد مقاوم در جامعه اسلامی بیان شده است.